در ادامه یک ترمینال VAV نیز در اتاق وجود دارد. این ترمینال معمولا ابتدای شاخه ورودی کانال هوا به اتاق و درست قبل از خروجی های اتاق (دریچه های هوا که ممکن است از یکی هم بیشتر باشند) درست پشت سقف قرار دارد. این ترمینال هوا درست مانند یک دمپر (شما بخوانید شیر تنظیم جریان!) عمل می کند. این ترمینال یا دمپر با تغییر زاویه پره ، میزان هوای عبوری را کنترل می کند تنها کاری که باید انجام شود این است که با توجه به 4 داده ای که در بالا از آن نام بردیم، زاویه مناسب پره را برای این ترمینال تعیین کنیم!
فرض کنید شما می خواهید هوای اتاق 20 درجه باشد (و این عدد را روی ترموستات دیواری اتاق تنظیم کرده اید ) در صورتی که هم اکنون هوای اتاق 26 درجه و واقعا گرم است! در این حالت اختلاف دمای حال حاضر اتاق و دمای هوای مورد نظر (Set Point) یا به اختصار ∆T به بخش خاصی از ترمینال VAV که کنترل همه چیز را در اختیار دارد (و به همین علت کنترلر نام دارد) منتقل می شود. یعنی به ترمینال اعلام می کنیم که چقدر با نقطه مطلوب فاصله داریم! 1 درجه ؟ 2 درجه؟ یا مثل حالت مثال 7 درجه…. در حقیقت کار باز و بسته کردن دمپر تا زمانی ادامه پیدا می کند که این عدد اختلاف یا ∆T به صفر برسد یعنی اینکه ساکنین فضا به دمای دلخواه خود برسند!
کار ترمینال VAV این است که بتواند زاویه مناسب باز شدن دمپر را با توجه به میزان نیاز فضا و کاربر به هوا تعیین کند اما نکته مهمی که در خصوص عملکرد ترمینال VAV وجود دارد این است که این ترمینال این کار را به گونه ای صورت می دهد که اساسا با عملکرد یک دمپر تدریجی که در زاویه های مختلف می تواند تنظیم شود متفاوت است.
ترمینال VAV زاویه مناسب پره دمپر را با توجه به میزان هوای ورودی به ترمینال از کانال اصلی انتخاب می کند! به عبارت دقیق تر، اصلا نیازی نیست که هوا در کانال همیشه ثابت باشد…. هر اتفاقی که در فصاهای دیگر و کانال اصلی بیفتد، ترمینال VAV زاویه مناسب را با توجه به آن تغییر خواهد داد.
اجازه بدهید به مثال قبل برگردیم. کاربر دمای هوای 20 درجه را تنظیم کرده و دمای هوای اتاق در حال حاضر 27 درجه است. اگر تصور کنیم که اکنون هوادهی باید با 80 درصد ظرفیت انجام شود (که تصور اشتباهی هم نیست) لازم است که زاویه دمپر در حالت مثلا 70 درجه برای هوادهی 750 CFM قرار گیرد. اگر دقیق تر نگاه کنیم برای تنظیم دمپر، شرایط مختلفی می تواند وجود داشته باشد:
- حالت اول اینکه جریان هوا در شاخه کانال منتهی به ترمینال VAV، دقیقا برابر با دبی ماکزیمم 900 CFM باشد. یعنی همه طراحی ها دقیق و به گونه ای باشد که در لحظه نیاز هوای مورد نیاز در حالت حداکثر بار پشت VAV وجود داشته باشد.
- حالت دوم در شرایطی است که هوای پشت VAV بیشتر ازمیزان مورد نیاز حتی در شرایط ماکزیمم باشد مثلا 1200 CFM.
- و حالت سوم در شرایطی است که هوای کافی به ترمینال VAV وارد نشود مثلا کل هوای ورودی 500 CFM باشد.
اگر با یک دمپر تدریجی ساده به جای ترمینال VAV سروکار داشتیم، تنها کاری که صورت می گرفت این بود که زاویه ای به دمپر اعلام می شد و دمپر بدون توجه به اینکه چقدر هوا واردش می شود در آن زاویه قرار می گرفت و برای مثال فوق ، در حالت FULLY OPEN قرار می گرفت.
اما زمانی که با یک ترمینال حجم متغیر سر و کار داریم، سیستمی پیچیده تر را به خدمت گرفته ایم که بالانس سیستم در هر زمان را به صورت اتوماتیک انجام می دهد . ترمینال VAV در این شرایط با توجه به اینکه کدام یک از حالت های سه گانه اشاره شده در بالا در کانال بوجود آمده است به صورت متناظر در یکی از سه حالت زیر قرار خواهد گرفت:
- در این حالت کنترلر ترمینال به صورت خطی زاویه ای را از فاصله 150 تا 900 بر می گزیند که خروجی 750 CFM را تامین کند . مثلا زاویه دمپر را در 70 درجه تنظیم می کند.
- در حالت دوم ترمینال VAV با توجه به میزان مورد نظر هوا که 750 CFM است، تناظری خطی میان دبی و زاویه دمپر انتخاب می کند تا خروجی ترمینال دقیقا 750 CFM باشد. این تناظر خطی در این شرایط با توجه به اینکه ورودی از نقطه ماکزیمم بالاتر است برای مثال زاویه 45درجه باز دمپر را نتیجه می دهد.
- با توجه به اینکه نیاز محیط به هوا 750 CFM است ولی کل هوای ورودی به ترمینال 500 CFM است، کنترلر VAV در حالت FULLY OPEN قرار می گیرد و نهایت هوای موجود را به اتاق وارد می کند.
می بینید که با توجه به میزان هوای ورودی، تفاوت فاحشی بین عملکرد یک دمپر تدریجی و یک ترمینال VAV وجود دارد.