معمولا به سه روش مختلف می توان دمای هوای محیطی که که توسط هواساز تهویه می شود را کنترل نمود :
هواساز های مورد استفاده در هر دو روش ساختاری یکسان دارند و در هر دو هواساز، با چرخش آب گرم (گرم شده در بویلر ) و یا آب سرد ( سرد شده در چیلر ) و یا مستقیما مبرد ( در هواساز های دارای کویل انبساط مستقیم) از داخل کویل های انتقال حرارت، عمل گرمایش یا سرمایش هوا، صورت می گیرد .هوای تهویه شده (گرم یا سرد شده) در این هوا سازها بوسیله کانال های ارتباطی به نقاط مختلف فضا فرستاده می شود. وظیفه ارسال هوا در کانال ها و تامین انرژی لازم برای عبور هوا از این مجاری را فن هواساز به عهده دارد. فن ها هم انرژی لازم برای عبود هوا از روی کویل های سرد و گرم و هم انرژی حرکت هوا در مسیر کانالهای تهویه را تامین می کنند.
در سیستم های حجم متغیر با توجه چند عامل مشخص، میزان دقیق هوای مورد نیاز هر فضا تخمین زده می شود و در مسیر کانال منتهی به همان فضا، میزان دقیق هوای مورد نیاز جداسازی و به فضای مورد نظر تزریق می شود. این عوامل ترکیبی از عوامل طراحی هر فضا و برخی عامل های متغیر محیطی از قبیل دمای هوا در حال حاضر ، تعداد نفراتی که در هم اکنون در اتاق قرار دارند، وضعیت باز و بسته بودن درها و پنجره ها ، فشار هوا داخل محیط و غیره می باشد.
در حقیقت می توان ترکیبی از تعداد زیادی از عوامل محیطی را برای تعیین میزان هوای مورد نیاز هر فضا به کار گرفت که به بهتر شدن و دقیق تر شدن دمای هوای محیط خیلی کمک می کند. استفاده از سیستم های حجم متغیر در دنیا سابقه ای طولانی و قریب به 75 سال دارد. اما در سالیان اخیر به جهت رشد سیستم های کنترل و استفاده از پروسسور های بسیار هوشمند در قطعات کنترلی این سیستم ها پیشرفت بسیار زیادی داشته اند و توانسته اند به خوبی با سیستم های مدیریت انرژی ساختمان BMS تعامل برقرار کرده و به مدیریت انرژی در تهویه مطبوع کمک زیادی کرده اند.
یکی از تفاوت های مهم سیستم های هوای حجم متغیر با سیستم هوای هوای حجم ثابت، نوع فن های هوا ساز مورد استفاده در هر کدام از این دو سیستم است. از آنجا که در سیستم های هوای حجم متغیر هر فضا بر اساس میزان دقیق دبی مورد نیاز هوا، هوادهی می شود، ظرفیت هوادهی حداکثر ، از طراحی های ابتدایی بسیار کمتر خواهد بود. چرا که در طراحی ، هر فضا برای بدترین حالتی که ممکن است رخ دهد تعیین دبی می شود در صورتی که این شرایط برای همه فضاهای مورد تهویه یک هواساز در آن واحد اتفاق نمی افتد. برای مثال در یک ساختمان اداری، وقتی که پرسنل در سالن غذاخوری هستند، دفاتر اداری خالی و بدون استفاده خواهند بود و بار تهویه در سالن و آشپزخانه متمرکز می شود . لذا حداکثر بار طراحی برای سالن و حداقل بار طراحی برای دفاتر، راهرو ها و سایر فضاها رخ می دهد و بالعکس ، در حالتی که دفاتر اداری شلوغ و در حال کار هستند، سالن و آشپزخانه به بار حداقلی تقلیل می یابد. به آسانی مشاهده می گردد که در حالت حجم متغیر گاهی تا 30 درصد ظرفیت طراحی فن ها کاهش می یابد. این عامل تاثیر زیادی در هزینه های خرید دستگاههای تهویه و تبرید و کانال کشی و .. دارد.
در مقابل ، برای سیستم های حجم متغیر، نیاز است تا از فن های دور متغیر استفاده شود. این فن ها با توجه به میزان نیاز دبی (مجموع دبی مورد نیاز فضاهای مختلف)، در دور های مختلف کار می کنند. از آنجا که این تغییر دور به صورت اتوماتیک و از طریق سیستم کنترل انجام می شود لذا هزینه ای مربوط به قطعات کنترلی نیز به قیمت فن دور متغیر افزوده می شود.
اما در سیستم های حجم ثابت ، فن ها با دور یکسان و با ظرفیت حداکثری کار می کنند اما بوسیله کنترل های دقیق میزان دبی آب گرم و سرد جاری در کویل ها، دمای هوای خروجی از هواساز و ورودی به فضاهای مختلف کنترل می شود. در این روش اگرچه میزان دبی هوای ورودی به هر فضا همیشه ثابت است، اما در ساعات مختلف روز و در فصول مختلف هوا با دمای مختلف به محیط وارد می شود و نیازهای تامین گرمایش و سرمایش را فراهم می کند. تنها نقطه ضعف این روش هوارسانی به فضاهای خالی و عدم کنترل روی تغییرات بار در فضاهای مختلف است. برای مثال سیستم عکس العملی به تغییر نفرات در فضاهای مختلف، تغییر بار یا تغییر دمای مورد درخواست کاربر نمی دهد. اما از آنجا که این روش از نظر کنترلی آسان است و کلیه قطعات کنترلی را در فضای اتاق هواساز متمرکز می سازد کاربرد گسترده ای دارد.
